Xuân Cầu

Xem:  Văn khắc >> Bia Văn miếu Hà Nội >> Bia số 64
Cập nhật lúc 07h32, ngày 20/01/2009

VĂN BIA ĐỀ DANH TIẾN SĨ KHOA ĐINH MÙI NIÊN HIỆU BẢO THÁI NĂM THỨ 8 (1727)




Khắc đá đề danh người đỗ khoa thi Tiến sĩ là quy chế tốt đẹp tác thành nhân tài của thánh triều ta.

Kính nghĩ: Dụ Tông Hòa hoàng đế kế thừa ngôi báu, nắm thời vận đủ đầy. Thực nhờ [Đại nguyên súy Thống quốc chính Thượng sư An vương]1 hết sức mưu tính việc trị nước, lưu tâm tuyển chọn người hiền. Mùa xuân tháng 3 năm Đinh Mùi, thi Hội cho các cống sĩ trong nước. Sai Đô đốc đồng Tri Phó tướng Bảo Quận công Trịnh Khôi làm Đề điệu, Bồi tụng Lại bộ Tả Thị lang Lỵ Quận công Trương Công Giai quyền Tri Cống cử, Bồi tụng Binh bộ Hữu Thị lang Lại Trạch hầu Phạm Đình Kính, Hình bộ Hữu Thị lang Tín Trạch bá Nguyễn Trung Quán làm Giám thí, cùng các viên Khảo thí, Tuần xước và các ty trong ngoài chia giữ các việc.

Khi ấy số sĩ tử dự thi đông tới 3.000 người, chọn được hạng xuất sắc là bọn Đặng Công Diễn 10 người.

Tháng 5 mùa hạ ngày 26, gọi vào Điện thí. Ban cho Nguyễn Thế Lập đỗ Tiến sĩ cập đệ Đệ tam danh, bọn Nguyễn Đức Vĩ 9 người đỗ đồng Tiến sĩ xuất thân. Ngày 30, quan Hồng lô xướng tên, Bộ Lễ rước bảng vàng ra treo ngoài cửa nhà Thái học. Lại ban cho mũ áo cân đai, yến Quỳnh hoa bạc. Ơn vinh theo thứ bậc, nhất nhất đều theo lệ xưa, xếp đặt nắm giữ các chức, tùy tài sử dụng. Việc dưỡng dục khen thưởng nhân tài thật đã hết mức.

Đến nay, Hoàng thượng bệ hạ vẻ vang kế thừa mệnh lớn, nối giữ hồng đồ. Thực nhờ [Đại nguyên súy Thống quốc chính Thượng sư Uy vương]2 nắm giữ quyền lớn, chỉnh đốn điều hòa mọi việc, mở mang chế độ văn minh, theo điển lệ tốt đẹp, xuống chỉ khắc đá đề danh dựng ở nhà Quốc học, sai bọn thần viết bài ký ghi lại sự việc.

Bọn thần trộm nghĩ: Đề họ tên lên cờ lệnh, khắc vào chuông đỉnh, ghi vào sách đồng chữ đỏ là cách các bậc đế vương xưa đãi ngộ bề tôi. Chẳng phải cách ấy chưa hết mức, nhưng đó chỉ là đối với những bậc có chiến công mà thôi. Còn đối với việc tuyển chọn nhân tài, rộng tìm người có văn học mà yết bảng ghi tên khắc vào bia đá để rạng rỡ muôn đời thì chưa từng thấy.

Kính nghĩ: Quốc triều khai mở vận hội, thánh đế thánh vương nối truyền, sắp đặt quy củ, sùng chuộng Nho học, chấn hưng nhân văn. Phàm những người đăng khoa đều cho dựng bia lớn để truyền bá vẻ sáng sao Khuê sao Tảo, nêu rõ họ tên để rạng rỡ đến đời sau. Việc vun đắp nuôi dưỡng sĩ phong, khen thưởng khích lệ kẻ hiền tuấn có thể nói hơn các vua trước, vượt cả ngàn xưa vậy.

Kẻ sĩ sinh ở đời này, thấm nhuần thánh giáo, ngước gội ơn vua giữ chức công khanh trong triều, liếc mắt nhìn bia đá này, ai chẳng tự phấn khích dồi mài danh tiết, dựng công xây nghiệp, nghĩ cách đền ơn sủng ái. Những người đội tráp đến cửa thánh hiền, ngẩng đầu nhìn tấm bia này chẳng ai không biết kế thừa tinh hoa trong sáng, trau dồi học vấn, ngậm ngọc nhả hoa để thỏa nguyện được gần vua giúp nước.

Bọn thần biết việc dựng đá đề danh Tiến sĩ là để khích lệ những người làm quan đang tại chức, nâng cao sĩ khí ở đời thịnh sáng, điều đó có quan hệ đến phong tục giáo hóa rất lớn, há chỉ để phô trương vẻ đẹp bề ngoài mà thôi đâu.

Thần kính cẩn làm bài ký.

Trung trinh đại phu Hàn lâm viện Thừa chỉ Tri Thị nội thư tả Lễ phiên Nguyễn Duy Đôn3 vâng sắc soạn.

Đặc tiến Kim tử Vinh lộc đại phu Tham tụng, Thượng thư Bộ Binh kiêm Đông các Đại học sỹ tri Hàn lâm viện sự Thiếu bảo Thuật Quận công Phạm Khiêm Ích vâng sắc nhuận.

Bia dựng ngày 26 tháng 8 niên hiệu Long Đức thứ 2 (1733) Hoàng Việt.

Trung thư giám Hoa văn học sinh người xã Xuân Đỗ huyện Gia Lâm là Nguyễn Đắc Thụy vâng mệnh viết chữ chân.

Phạm Thọ Ích người làng Kiêu Kỵ huyện Gia Lâm vâng khắc chữ.



Nguồn: Viện nghiên cứu Hán Nôm - Viện KHXH